Chọn phương án nào để xử lý bất cập tại trạm BOT T2?

Thay vì 2 phương án đưa ra trước đây, Tổng cục Đường bộ Việt Nam vừa đề xuất 5 phương án xử lý bất cập tại trạm thu phí T2 trên Quốc lộ 91 đoạn Km14+000-Km50+889 theo hình thức hợp đồng BOT. Đồng thời kiến nghị Bộ Giao thông Vận tải chủ trì làm việc với Ngân hàng Nhà nước, Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam cho nhà đầu tư điều chỉnh lại cơ cấu trả nợ gốc và giữ nguyên nhóm nợ cho nhà đầu tư.

Theo đó, phương án 1: không thu phí trạm T2 đến khi tuyến tránh thành phố Long Xuyên đi vào hoạt động sẽ tổ chức thu phí trở lại.

Theo đánh giá của Tổng cục Đường bộ VN, ưu điểm của phương án này là sẽ giải quyết căn bản kiến nghị của Hiệp hội vận tải An Giang và các chủ phương tiện lưu thông theo hướng đi từ quốc lộ 80 (hướng từ tỉnh Kiên Giang, Đồng Tháp) qua trạm thu phí T2 về tỉnh An Giang và ngược lại.

"Tuy nhiên, nhược điểm là trong thời gian không tổ chức thu phí tại trạm thu phí T2, đợi tuyến tránh thành phố Long Xuyên hoàn thành mới tổ chức thu phí lại, sẽ ảnh hưởng tới dòng tiền hoàn vốn và kế hoạch trả nợ Ngân hàng tài trợ vốn của dự án. Bên cạnh đó, việc này không lường trước được các rủi ro, vì phải phụ thuộc vào tiến độ hoàn thành dự án tuyến tránh thành phố Long Xuyên. Hiện nay, dự án này chưa được khởi công xây dựng. Đồng thời, phương án tài chính bị phá vỡ, dự án không khả thi", Tổng cục phân tích.

Cùng đó, nếu theo phương án nay, Tổng cục Đường bộ VN đề xuất Bộ GTVT chủ trì làm việc với Ngân hàng Nhà nước, Ngân hàng TMCP Công thương VN và Ngân hàng TMCP Công thương VN - Chi nhánh Nhơn Trạch cho nhà đầu tư điều chỉnh lại cơ cấu trả nợ gốc và giữ nguyên nhóm nợ cho nhà đầu tư. Khi đó dự án chỉ tổ chức thu phí hoàn vốn tại trạm thu phí T1 (Km16+905) đến khi dự án tuyến tránh thành phố Long Xuyên hoàn thành đưa vào sử dụng, các phương tiện qua khu vực sẽ có sự lựa chọn, không phải qua trạm thu phí T2. Lúc đó sẽ tổ chức thu phí tại trạm thu phí T2 để hoàn vốn cho dự án.

"Bộ GTVT nghiên cứu các giải pháp đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án tuyến tránh thành phố Long Xuyên để sớm hoàn thành, đưa vào khai thác", phương án nêu.a

Phương án 2 là giữ nguyên trạm thu phí T2 và tiếp tục thực hiện giảm giá. Ưu điểm của phương án này là sẽ tổ chức thu phí lại được ngay, đảm bảo phương án tài chính, thời gian thu phí không bị kéo dài. Phương án này không gây lãng phí sau khi tuyến tránh thành phố Long Xuyên dự kiến hoàn thành đưa vào vận hành khai thác năm 2023 do không phải di chuyển trạm. Nhược điểm là chưa xử lý triệt để bất cập đối với trạm thu phí T2, các phương tiện dù đi khoảng 1,2 km đường BOT nhưng phải trả tiền dịch vụ cho cả dự án có thể không đồng tình, dẫn đến phản đối, gây rối. Từ đó, việc giữ ổn định trong tổ chức thu phí gặp nhiều khó khăn.

"Đối với hình thức thu phí hở, thông qua hai trạm thu phí T1 và T2, mỗi phương tiện đi suốt tuyến chỉ phải trả tiền 1 lần. Hình thức thu phí này không thể đảm bảo công bằng tuyệt đối cho tất cả các phương tiện lưu thông qua dự án, vì có những phương tiện di chuyển trên phần lớn dự án nhưng không đi qua trạm thu phí không phải trả tiền. Ngược lại, có những phương tiện sử dụng quãng đường ngắn nhưng qua trạm thu phí thì vẫn phải trả tiền,. Điều này không giống các dự án đường cao tốc, phương tiện sử dụng quãng đường bao nhiêu phải trả tiền bấy nhiêu", Tổng cục Đường bộ đánh giá.

Phương án 3 là di dời trạm thu phí T2 về phía thành phố Cần Thơ qua ngã ba Lộ Tẻ. Tuy nhiên, Tổng cục Đường bộ cho rằng, trường hợp phải di dời trạm thu phí T2 đến vị trí mới, sẽ ảnh hưởng đến các hộ dân liên quan đến giải phóng mặt bằng để xây dựng trạm. Việc phải di dời trạm thu phí T2 sẽ tạo dư luận không tốt, tạo tiền lệ xấu, ảnh hưởng đến tình hình chung của các dự án BOT trong cả nước và ảnh hưởng đến chủ trương của Đảng và Nhà nước về kêu gọi nguồn lực xã hội hóa đầu tư. Bên cạnh đó, còn phát sinh chi phí giải phóng mặt bằng, chi phí xây dựng trạm tại vị trí mới khoảng 38 tỷ đồng làm tăng tổng mức đầu tư của dự án và kéo dài thời gian hoàn vốn. Việc giải phóng mặt bằng, xây dựng trạm thu phí mất thời gian khoảng từ hơn 1 năm.

"Dự án tuyến nối QL91 và tuyến tránh thành phố Long Xuyên dự kiến hoàn thành năm 2022. Như vậy, sau khi xây dựng hoàn thành trạm thu phí tại vị trí Km49+100 QL91 được gần 1 năm là lúc dự án tuyến tránh thành phố Long Xuyên đưa vào sử dụng. Lưu lượng xe hướng QL80 (hướng từ tỉnh Kiên Giang, Đồng Tháp qua cầu Vàm Cống), thành phố Cần Thơ đi Long Xuyên và ngược lại có thể không đi qua trạm thu phí tại vị trí Km49+100 QL91. Do đó, việc di chuyển trạm thu phí có thể sẽ dẫn đến tình trạng lãng phí", Tổng cục Đường bộ cho biết.

Phương án thứ 4 là giữ nguyên trạm thu phí T2 và bổ sung cổng kiểm soát tại vị trí Km49+100. Phương án này sẽ giải quyết căn bản kiến nghị của Hiệp hội vận tải An Giang và các chủ phương tiện lưu thông theo hướng đi từ QL80 (hướng từ tỉnh Kiên Giang, Đồng Tháp qua cầu Vàm Cống) qua Trạm thu phí T2 về tỉnh An Giang và ngược lại do không phải trả tiền khi đi quãng đường ngắn. Không phải giải phóng mặt bằng do việc xây dựng cổng kiểm soát vị trí km49+100 được thực hiện đơn giản, phạm vi nhỏ. Có thể triển khai xây dựng sớm và tổ chức thu phí hoàn vốn cho Dự án trong năm 2020.

Tuy nhiên, phương án này khiến thời gian thu phí hoàn vốn của dự án bị kéo dài do bổ sung chi phí đầu tư tại cổng kiểm soát vị trí km49+100. Doanh thu thu phí thấp làm ảnh hưởng đến dòng tiền hoàn vốn và kế hoạch trả nợ ngân hàng tài trợ vốn cho dự án, nhà đầu tư có nguy cơ bị chuyển thành nhóm nợ xấu. Phương án tài chính bị phá vỡ, dự án không khả thi.

Phương án 5 là không thu phí trạm thu phí T2 và nhà nước hỗ trợ khoảng 850 tỉ đồng. Ưu điểm của phương án này sẽ giải quyết triệt để kiến nghị của Hiệp hội vận tải An Giang và các chủ phương tiện lưu thông theo hướng đi từ QL80 (hướng từ tỉnh Kiên Giang, Đồng Tháp) qua trạm thu phí T2 về tỉnh An Giang và ngược lại do các phương tiện không phải đi qua trạm thu phí T2. Tuy nhiên, Nhà nước phải bố trí ngân sách để hỗ trợ cho dự án. Hiện nay, chưa có dự án nào được thực hiện theo hình thức này (nếu được thực hiện có thể sẽ gây hiệu ứng đối với các dự án khác).

Tổng cục Đường bộ VN cho biết, đơn vị này đã cùng nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án phân tích các ưu, nhược điểm của từng phương án đề xuất để lựa chọn phương án tối ưu giải quyết bất cập của dự án. Đối với từng phương án đều có những ưu nhược điểm khác nhau và đều có những bất cập.

Để giải quyết đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và người dân, Tổng cục Đường bộ VN kiến nghị Bộ GTVT chủ trì làm việc với Ngân hàng Nhà nước, Ngân hàng TMCP Công thương VN và Ngân hàng TMCP Công thương VN - Chi nhánh Nhơn Trạch cho nhà đầu tư điều chỉnh lại cơ cấu trả nợ gốc và giữ nguyên nhóm nợ cho nhà đầu tư.

Khi đó dự án chỉ tổ chức thu phí hoàn vốn tại trạm thu phí T1 (Km16+905) đến khi dự án tuyến tránh thành phố Long Xuyên hoàn thành đưa vào sử dụng các phương tiện qua khu vực sẽ có sự lựa chọn, không phải qua trạm thu phí T2. Lúc đó sẽ tổ chức thu phí tại trạm thu phí T2 trên QL91 (Km50+050) để hoàn vốn cho dự án. Đồng thời, có giải pháp đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án tuyến tránh thành phố Long Xuyên để sớm hoàn thành, đưa vào khai thác.

P.V (tổng hợp)